QuickTip
Jak przygotować się do ciąży, żeby zwiększyć szanse na urodzenie zdrowego dziecka?
Marzeniem każdej pary, która planuje powiększenie rodziny, jest pojawienie się na świecie zdrowego dziecka. Szanse na to można zwiększyć, odpowiednio przygotowując się do ciąży. To ważne zwłaszcza w obliczu faktu, iż kobiety coraz później zachodzą w ciążę, a wraz z wiekiem matki wzrasta ryzyko urodzenia dziecka z wadą genetyczną.
Oto najważniejsze zasady, których powinnaś przestrzegać, jeśli planujesz zajść w ciążę.
Odwiedź ginekologa i stomatologa
Przed zajściem w ciążę dobrze jest kompleksowo zadbać o swoje zdrowie. Przyszła mama powinna odwiedzić stomatologa. Udowodniono, że zmiany próchnicze i choroby przyzębia nasilają się w okresie ciąży, a próchnica może być źródłem zakażeń miejscowych i uogólnionych, co w skrajnych przypadkach może być przyczyną poronienia lub przedwczesnego porodu[1]. Stan zdrowia jamy ustnej warto sprawdzić także na wypadek konieczności podjęcia leczenia z wykorzystaniem promieniowania rentgenowskiego, które może mieć niekorzystny wpływ na płód.
Zalecana jest także tzw. wizyta przedkoncepcyjna u ginekologa. Podczas niej lekarz przeprowadzi wywiad z pacjentką, zbada ją ginekologicznie, a w razie potrzeby zleci dodatkowe badania. Lekarz z pewnością zaleci też odpowiednią suplementację, podstawę której stanowią foliany.
Przyjmuj aktywne foliany
Lekarze podkreślają, że najważniejszą zasadą, o której powinna pamiętać każda przyszła mama, jest stosowanie folianów. Kwas foliowy i jego aktywna forma, to jedna z witamin z grupy B. Organizm nie potrafi wytwarzać tej witaminy, musimy mu ją więc dostarczać wraz z pożywieniem. Kobietom planującym ciążę zaleca się przyjmowanie folianów co najmniej 12 tygodni przed zajściem w ciążę, a niektórzy lekarze polecają rozpocząć suplementację już pół roku przed zajściem w ciążę. Kwas foliowy jest niezwykle ważny, gdyż zmniejsza ryzyko wystąpienia wad wrodzonych związanych z nieprawidłowym zamykaniem cewy nerwowej u dziecka. Zalecana dobowa dawka folianów dla kobiet planujących ciążę to 0,4 mg, o ile lekarz nie zaleci inaczej. Kobietom, które urodziły już dzieci z wadą ośrodkowego układu nerwowego lub u których w rodzinie występowały takie wady, zaleca się zwiększenie dawki aż dziesięciokrotnie, do 4 mg folianów na dobę.
Suplementuj cholinę
Cholina jest drugim, obok folianów, związkiem, której przypisuje się wpływ na zapobieganie wadom cewy nerwowej u płodów. Wyniki badań sugerują, że wyższe spożycie choliny przed ciążą może skutkować redukcją: o 55 proc. rozszczepu kręgosłupa i o 48 proc. bezmózgowia u dziecka. Według badań przyjmowanie m.in. choliny przed ciążą wiązało się z 30-procentową redukcją ryzyka wystąpienia rozszczepu wargi i podniebienia. Cholina wpływa także na redukcję poziomu homocysteiny, której nadmiar może przyczyniać się do wystąpienia stanu przedrzucawkowego, który jest stanem bezpośredniego zagrożenia życia matki i dziecka.
Trzeba zaznaczyć, że wykazano synergistyczne działanie choliny z DHA, warto więc przyjmować suplementy, które łączą w składzie te substancje, zwiększając w ten sposób ich korzystne działanie na rozwój mózgu i funkcji poznawczych dziecka. Badania wykazują, że dzieci mam, które w czasie ciąży spożywały więcej choliny, miały lepszą pamięć wzrokową w wieku 7 lat.
Wielka waga choliny – Amerykanie już to wiedzą!
W najnowszych rekomendacjach z 2022 r. przygotowanych przez specjalistów z USA, wskazuje się cholinę jako składnik niezbędny składnik do prawidłowego rozwoju mózgu. Podkreśla się też jej rolę w zmniejszaniu prawdopodobieństwa występowania u dzieci zespołu Downa, autyzmu i WCN. Cholina rzadko wchodzi w skład suplementów dla ciężarnych i aż 90 proc. z nich przyswaja jej za mało. W Stanach przeprowadzono badania na dwóch grupach kobiet. Pierwsza grupa otrzymywała 480 mg choliny dziennie, a druga grupa 930 mg. Gdy dzieci urodzone z tych ciąż skończyły 7 lat zostały poddane testom na koncentrację, a ta była znacznie lepsza u dzieci, których matki w czasie ciąży przyjmowały 930 mg choliny. Dzieci kobiet przyjmujących większą dawkę choliny lepiej i szybciej przetwarzały informacje w pierwszym roku życia. Dzięki niej zmniejszało się także ryzyko wystąpienia autyzmu, epilepsji, zespołu Downa czy choroby Alzheimera.
Dlaczego suplementacja jest taka ważna?
Wysokiej jakości, odpowiednio dobrane suplementy, stosowane podczas przygotowań do ciąży i w jej pierwszym trymestrze, korzystanie wpływają na przebieg ciąży i rozwój płodu. Liczne badania potwierdzają np., że cholina odgrywa ważną rolę w redukcji wad cewy nerwowej i chroni przed uszkodzeniami DNA. Ma wpływ także na rozwój mózgu, w tym tych jego struktur, które odpowiadają za pamięć.
Polskie Towarzystwo Ginekologów i Położników rekomenduje, aby kobiety przyjmowały kwas foliowy w czasie ciąży i podczas przygotowań do niej. Tu trzeba zaznaczyć, że rekomendacje te dotyczą przyjmowania kwasu foliowego w połączeniu z jego aktywną formą. To właśnie aktywna postać folianów jest lepiej dostępna do wykorzystania u kobiet z wolniejszym metabolizmem kwasu foliowego, a problem ten dotyczy co drugiej Polki!
Jakie składniki powinny zawierać suplementy diety?
Poza kwasem foliowym i choliną suplementy diety przyjmowane podczas ciąży i przygotowań do niej powinny zawierać także witaminy z grupy B, w tym witaminę B6 i metylowaną formę B12, gdyż taki właśnie zestaw substancji wspiera prawidłowy metabolizm homocysteiny, a proces ten niezbędny jest do prawidłowego rozwoju układu nerwowego dziecka. Wybierając suplement diety warto zwrócić uwagę na jego pozostałe składniki. Znajdująca się w składzie suplementów witamina D pomoże budować zdrowe kości i zęby dziecka, wspomaga też prawidłowe funkcjonowanie układu odpornościowego, z kolei jod pomaga w produkcji hormonów tarczycy i w prawidłowym jej funkcjonowaniu. Ten pierwiastek, tak jak cholina i kwas foliowy, ma znaczenie także dla prawidłowego rozwoju układu nerwowego. Co bardzo istotne składniki te oddziałują na siebie, dlatego też obecność MetylB12 i witaminy B6 pozwala na maksymalne wykorzystanie działania folianów.
Ważny DHA
DHA, który mama zażywa w pierwszym trymestrze ciąży, nasycają najpierw tkanki mamy, a aktywny transport do płodu / dziecka występuje w drugim i trzecim trymestrze. DHA jest ważny także dlatego, że może wpływać na proces implantacji zarodka w ścianie macicy. Jak pokazują statystyki, Polki spożywają zbyt małe ilości produktów zawierających kwasy omega-3, dlatego tak ważne jest, aby dostarczać je w formie suplementu diety. DHA jest szczególnie istotne nie tylko dla rozwoju mózgu dziecka, ale także dla rozwoju siatkówki oka. Badania kliniczne o najwyższym stopniu wiarygodności wykazują, że suplementacja DHA wpływa na redukcję występowania przedwczesnych porodów (przed 34 tygodniem ciąży), a przyjmowanie omega-3 przez kobiety w ciąży redukuje ryzyko niektórych alergii. Dzieje się tak dlatego, że niedobory DHA mogą zaburzać równowagę między czynnikami prozapalnymi (np. cytokinami) odpowiedzialnymi m.in. za rozwój reakcji alergicznych u dzieci.
Odpowiedzialna suplementacja wyrazem miłości
Na stan zdrowia dziecka wpływa wiele czynników, które możemy podzielić na czynniki genetyczne i środowiskowe. Na to, jakie geny przekażemy naszemu potomstwu, nie mamy wpływu, ale możemy decydować o całej reszcie, gdyż to czynniki epigentyczne aż w 80% decydują o przyszłości dziecka. Epigenetyka to dziedzina nauki zajmująca się zmianami w ekspresji genów, które nie wiążą się z modyfikacją sekwencji DNA. Mówi ona o tym jak czynniki takie jak dieta, aktywność fizyczna i poziom stresu mogą oddziaływać na zdrowie naszych dzieci i wnuków. Planując ciążę powinnaś więc szczególnie zadbać o dietę i suplementację, gdyż dzięki temu jesteś w stanie dostarczyć dziecku wszystkich niezbędnych do prawidłowego rozwoju składników. Odpowiedzialna suplementacja dobrze dobranymi preparatami korzystanie wpływa na stan zdrowia dziecka, które niebawem przyjdzie na świat. Poświęć więc czas na wybór odpowiedniego preparatu i pamiętaj o jego systematycznym przyjmowaniu.
Zadbaj o styl życia
Planując ciążę, zadbaj o prawidłową dietę, odpowiednią ilość snu, aktywność fizyczną oraz ograniczanie stresu. Jeśli stosujesz jakiekolwiek używki, odstaw je, z używek powinien zrezygnować także twój partner, gdyż ich przyjmowanie ma wpływ na płodność obydwojga rodziców. Planując ciążę, należy całkowicie zrezygnować z alkoholu, tytoniu i substancji psychoaktywnych. Stosowanie używek przez któregokolwiek z rodziców obniża płodność, zwiększa szanse na poronienie oraz wystąpienie wad rozwojowych płodu.
Odpowiednia dieta powinna być zbilansowana, zapewniać właściwą ilość kalorii oraz witamin i składników mineralnych. Jeśli w diecie występują niedobory, powinny być uzupełniane poprzez suplementację.
Aktywność fizyczna powinna być sposobem na poprawienie kondycji oraz wzmocnienie mięśni brzucha i kręgosłupa, co ma znaczenia zarówno w ciąży, jak i podczas porodu.
Przeanalizuj swoją sytuację
Planując ciążę, zastanów się, co jeszcze może zaszkodzić twojej płodności i rozwojowi płodu. Niezwykle ważne są czynniki środowiskowe. Jeśli pracujesz w szczególnych warunkach, np. jesteś narażona na wpływ szkodliwych substancji, zadbaj o to, aby nie mieć z nimi styczności. Jeśli mierzysz się z dużym stresem, postaraj się rozwiązać sytuację jeszcze przed zajściem w ciążę. Niezbędna może okazać się tu pomoc psychologa, psychoterapeuty lub lekarza psychiatry.
Pamiętaj także o tym, że niektóre leki mogą mieć szkodliwy wpływ na rozwój płodu. Jeśli więc chorujesz przewlekle, porozmawiaj ze swoim lekarzem prowadzącym o tym, że planujesz ciążę. Jeśli stosowana przez ciebie terapia okaże się potencjalnie szkodliwa dla dziecka, lekarz zaproponuje terapią zastępczą lub przerwę w leczeniu na czas starania się o dziecko i czas ciąży.
[1] https://www.mp.pl/pacjent/ciaza/poczecie/61877,przygotowanie-do-ciazy.